वाल्मीकी समाज उत्पनी स्थिती आणि परिवर्तन Valmiki Samaj

अनेकविध कारणांमुळे लांबणीवर पडलेला, रेंगाळलेला एक लेखनप्रकल्प पूर्ण झाला आणि आता ‘वाल्मीकी समाज उत्पनी स्थिती आणि परिवर्तन)’ हे पुस्तक मराठी भाषकांना सादर करताना मला आनंद होत आहे.

माझा मोठा मुलगा दिल्ली शहराच्या सीमेवर फरीदाबाद महानगरपालिकेच्या हद्दीत राहतो. त्याच्याकडे १९९६ मध्ये गेलो आणि काही दिवस राहिलो. त्याच्याकडे कामाला येणाऱ्या वाल्मीकी समाजाच्या महिलेमुळे तेथे होणाऱ्या वाल्मीकी जयंतीच्या उत्सवात मला सहभागी होता आले. तेव्हापासून माझ्या मनात वाल्मीकी समाजासंबंधी अधिक जाणून घेण्याची जिज्ञासा निर्माण झाली.

समाजातील वंचित आणि उपेक्षित घटक हा माझा आधीपासूनच जिव्हाळयाचा आणि अभ्यासाचा विषय होता. १९७१ ते १९८२ या काळात मी महाराष्ट्रातील भटक्या-विमुक्तांच्या जीवनसरणींना आणि कथाव्यथांना समजून घेण्याचा प्रयत्न करीत होतो. समाजाला फारसे ज्ञात नसलेले एक वेगळेच विश्व मला दिसले. त्यासंबंधीचा ‘गावगाड्याबाहेर’ हा ग्रंथ १९८३ साली प्रकाशित झाला. त्यानंतर १९९७ मध्ये माझ्या हातून ‘मांग आणि त्यांचे मागते’ या ग्रंथाचेही लेखन घडले होते. या पृष्ठभूमीवर आता अत्यंत उपेक्षित अशा वाल्मीकी समाजाविषयी जिज्ञासा निर्माण झाली. तेव्हापासून वाल्मीकी समाज हा माझा अभ्यासाचा विषय बनला. वाल्मीकी समाजाच्या स्थितिगतीसंबंधी त्याचप्रमाणे त्यांच्यांत होणाऱ्या परिवर्तनासंबंधी शोध घेण्याचा प्रयत्न करीत राहिलो. हा ग्रंथ त्याचेच फलित आहे.

Publishers : Godavari Publications ; Marathi ; Pages : 206